دهانشویه (mothwash) محصولی جهت ارتقاء سلامت دهان و دندان است و به هیچ عنوان جایگزین مسواک و نخ دندان نمی شوند. هریک از این 3 مورد،عملکرد کارکرد خاص خود را دارند و مناسب است که دهان شویه بعد ازمسواک و نخ دندان استفاده شود تا به تمام سطوح دهان ودندان برسد.
دهان شویه انواع مختلف دارد:
1– دهان شویه آنتی باکتریال
دهان‌شویه‌هایی که ضد باکتری اند برای درمان بیماریهای لثه و پس از جراحی دهان یا به صورت دارویی برای پیشگیری مشکلات دهان و لثه در افراد مستعد تجویز می‌شوند و براساس نوع بیماری فرد و توسط پزشک معالج تجویز می شود
مزایای دهان شویه های آنتی باکتریال:
اگر درزمان مناسب و زیرنظرپزشک معالج استفاده شود به دلیل کاهش میکروب ها دردهان، اثرات مطلوب درمانی برروی بیماریهای لثه ایجاد می کند.
معایب دهان شویه های آنتی باکتریال:
این نوع دهان شویه ها اگر بیش از 2 هفته مورد استفاده قرار گیرند رنگدانه های تیره رنگی برروی سطح دندان پدیدارمی شود ودندان تیره می شود.
2-دهان شویه فلوراید دار
این نوع دهان شویه ها معمولاً به کودکانی که دندان شیری دارند و یا به تازگی دندان های دائمی درآوردند تجویز می شود. مصرف دهان شویه های حاوی فلوراید در برنامه های وزارت بهداشت و آموزش پزشکی نیز قرار دارد.
مزایای دهان شویه فلوراید دار:
با نفوذ به ساختمان دندان موجب استحکام فک و دندان می شود
معایب دهان شویه فلوراید دار:
عمده‌ترين دهان‌شويه‌هاي ضدپوسيدگي، دهان‌شويه‌هاي فلورايد هستند. اين دهان‌شويه‌ها در 2 غلظت 05/0 درصد براي استفاده روزانه (روزي يک بار) و 2/0 درصد براي استفاده هفتگي (هفته‌اي يک بار) موجود هستند.دهان شویه های حاوی فلوراید را نباید بیش از 30 تا 45 ثانیه در دهان نگه داشت این دهان شویه ها درصورت بلعیده شدن توسط کودک یا افراد می تواند اثرات سمی در بدن فرد داشته باشد.
3- دهان شویه خوش بو کننده
این دهان شویه ها بدون تجویز پزشک نیز قابل مصرف است و ضرری به همراه ندارد به دلیل رفع بوی بد دهان و ایجاد حس تازگی و شادابی و کاهش موردی تعداد باکتری های دهان، تا حدودی اثرات درمانی نیز دارند.
4- دهان شویه خانگی
برخی به جای دهان شویه های شیمیائی موجود در داروخانه ها از محلول آب نمک و جوش شیرین یا رزماری ونعنا استفاده می کنند که اثرات مثبت درمانی آن ثابت شده است.
طریقه مصرف دهان شویه:
1- حدود ۵ سی‌سی از دهانشویه را داخل دهان بریزید و سرتان را به طرف جلو خم كنید (برای جلوگیری ازقورت دادن دهانشویه)
2- بمدت ۱ دقیقه دهانشویه را در داخل دهان به گونه‌ای بچرخانید تا تمام سطحهای دندانها با آن تماس‌پیداكند و بعد آن را بیرون بریزید
3-حداقل نیم ساعت پس از استفاده از دهانشویه چیزی نخورید ، نیاشامید و دهان‌خود را با آب نشوید
4-برای جذب بهتر و بیشتر فلوراید بهتر است قبل از استفاده از دهانشویه دندانهای خود را بدون خمیر دندان مسواك بزنید .
اگر ناخواسته مقدار كمی دهانشویه فلوراید دار را قورت دادیم چه کنیم:
نگران نشوید چون مقدار فلوراید آن ناچیز است ولی اگر مقدار زیادی از آن را قورت داده‌اید مقداری شیر یا داروی ضداسید معده ( شیرمنیزی یا آلومینیم ام.جی.اس ) كه از جذب فلوراید جلوگیری می‌كند را بخورید و بلافاصله به یك مركز درمانی یا پزشك مراجعه نمایید .
آنچه باید در مورد دهانشویه ها بدانیم:
1-عمده ترین عوامل جرم زدای موجود در دهان شویه ها، شامل این موارد است: فنل، آمونیاک، الکل، روغن‌های فرار و ترکیبات ید.
2-از مهم ترین نکات درباره دهان‌شویه‌ها این است که استفاده نابجا از آنها ممکن است موجب پنهان‌سازی پوسیدگی دندان و در نتیجه تأخیر در درمان بیماری‌هایی مانند التهابات شدید لثه و عفونت‌های چرکی دهان و لثه شود.
3- در صورتی که پس از مسواک زدن کامل،بوی بد از دهان خارج شود، تشخیص بیماریهای لثه ارزش دارد. در این شرایط نباید آن را با دهان‌شویه‌های معطر پوشاند و باید به دندانپزشک مراجعه کرد.
4- فلوراید، در برخی دهان‌شویه‌ها، ماده اصلی است و در برخی دیگر جزیی از فرمولاسیون دارویی برای پیشگیری از پوسیدگی دندان است.
5- برخی دندانپزشکان به عنوان درمان کمکی برخی از بیماریهای دهان و دندان یا پاک سازی و بهبود پس از جراحی‌های دهان و دندان، دهان‌شویه‌های حاوی آب اکسیژنه یا سرم شستشو تجویز می‌کنند.
6- مصرف درازمدت دهان‌شویه‌های اکسیژنه موجب تحریک بافت نرم، از دست رفتن کلسیم سطوح دندانها و رویش موهای سیاه روی زبان می‌شود.
7- ستیل پیریدینیوم از محلولهای دهانشویه است که می توانید برای ضدعفونی یا خوش‌بو کردن دهان خود، 20 قطره از آن را در نصف فنجان آب حل کنید و هر سه ساعت یک بار، دهانتان را با آن بشویید.
8-کلرهگزیدین از دیگر محلولهای دهانشویه است که می‌توانید روزی دو بار، در صبح و شب، پس از مسواک زدن مقداری از آن را به مدت 30 ثانیه در دهان قرقره کنید. این محلول برای ضدعفونی‌کردن و التیام بخشیدن به التهابات لثه و زخمهای مخاط دهان مانند آفت به کار می‌رود.
9-برای تأثیر بهتر دهان‌شویه‌ها، پس از استفاده کردن از آنها، تا 5 دقیقه از شستن دهان و نوشیدن مایعات پرهیز کنید.
10- تهوع، استفراغ، دردهای شکمی، تنگی نفس و اختلال هوشیاری از عوارض بلع اتفاقی کلرهگزیدین و ستیل پیریدینیوم است که باید بلافاصله با مرکز فوریت‌های پزشکی تماس گرفت.
کدام دهان شویه بهتر است؟
دهان شویه کلرهگزیدین:
1- مانع رشد تمامی باکتری‌های بیماری‌زا و غیربیماری‌زا (فلور طبیعی) می‌شود
2- کلرهگزیدین علاوه بر استرپتوکوک‌های دهان، فلور طبیعی دهان را از بین می‌برد.
دهان شویه ضد پلاک:
1-دهانشویه ضدپلاک نیز به دلیل وجود ترکیبات فلوراید روی باکتری‌ها اثر قوی‌تری نسبت به کلرهگزیدین دارد.
دهان شویه آنتی سپتیک:
1- دهانشویه آنتی‌سپتیک بر باکتری‌های فلور طبیعی دهان اثری ندارد.
2- اگر دهانشویه آنتی‌سپتیک دو بار در روز استفاده شود، در کاستن از التهاب لثه موثر است
3- مزیت این دهانشویه نسبت به کلرهگزیدین امکان استفاده طولانی‌مدت بدون تغییر رنگ دندانها و ارزان‌تر بودن آن است.